دست‌نوشته‌هایی پیرامون ادبیات، سینما و سیاست از خشایار مصطفوی
درباره‌ِ‌ی من About me:

آیا بی‌بی سی فارسی در قتل فهیم دشتی سخنگوی جبهه مقاومت افغانستان سهیم است؟

ماجرا از جایی شروع می‌شود که در شامگاه پنج‌شنبه دوم سپتامبر ۲۰۲۱ در هنگامه‌ی مصاحبه‌ی اینترنتی آقای فهیم دشتی، سخنگوی جبهه‌ مقاومت ملی افغانستان با برنامه‌ي صفحه‌ي دو بی‌بی‌سی فارسی تصویر او به ناگاه قطع می‌شود و بر صفحه‌ي سیاه نمایش به مدت ۸ ثانیه شماره تلفن منصوب به او به نمایش گذاشته می‌شود سه روز بعد در شامگاه یکشنبه پنجم سپتامبر، فهیم دشتی با موشک پهپادهای اطلاعات پاکستان در پنجشیر به قتل می‌رسد. 

محمد فهیم دشتی (۱۳۵۱ – درگذشته ۱۴۰۰) فعال سیاسی، نویسنده و روزنامه‌نگار 
آیا بی‌بی‌سی فارسی با پخش شماره‌ی تلفن او
در برنامه صفحه‌ی دو باعث شده که مختصات جغرافیایی تلفن همراه او برای اطلاعات ارتش پاکستان قابل دست‌یابی باشد؟ آیا بی‌بی‌سی فارسی در این جنایت به صورت غیرمستقیم نقش دارد؟  




در وهله‌ی نخست ذکر این مورد را ضروری می‌دانم که من شخصا در سال ۲۰۱۸ به‌ مدت یک‌سال در تلویزیون شمال آلمان NDR به عنوان کارگردان تلویزیونی شاغل بوده‌ام و همه‌ی سیستم‌های استاندارد پخش زنده‌ و ارتباط تصویری از راه دور در تلویزیون را می‌شناسم.  به طور کلی ارتباط تصویری در تلویزیون را می‌توان به چهار دسته‌ی کلی تقسیم کرد: 

 

۱.  دستگاه‌های پرتابل و حرفه‌ای پخش زنده به نام LiveU که با یک اپراتور در محل مصاحبه مستقر می‌شوند و قابلت ارتباط بی‌سیم به ماهواره را دارند. این دستگاه‌ها از سیم‌کارت‌های مخصوص تلویزیون استفاده می‌کنند و ربطی به اطلاعات مصاحبه شونده ندارند . (اخیرا برخی از دوربین‌های فیلمبرداری حرفه‌ای مانند Sony PXW-FX9  نیز قابلیت ارسال تصاویر زنده را دارند.)


 ۲. گوشی معمولی تلفن همراه با استفاده از اپ‌های حرفه‌ای پخش زنده مثلا (LU-Smart) که اساسا تنها نیاز به یک اکانت و اینترنت دارند و مشخصات  سیم‌کارت و شماره‌ی تلفن در این اپ‌ها به هیچ عنوان نمایش داده نمی‌شود. 

 ۳. مورد سوم که در شبکه‌های تلویزیونی حرفه‌ای در موارد نادری بسته به موقعیت خاص استفاده می‌شوند. استفاده از نرم افزارهایی همچون زوم و یا اسکایپ با اکانت‌های پریمیوم است که باز هم به شماره‌ي تلفن بستگی ندارند و شخص مصاحبه شونده از یک اکانت و آیدی متصل به ای‌میل استفاده می‌کند و نه شماره تلفن. توجه داشته باشید که شرکتی مانند زوم از نظر امنیتی غیرمطمئن شناخته شده است و تاکنون ثابت شده است که بارها اطلاعات کاربران را در اختیار اشخاص ثالث قرار داده است. (به جریمه‌ی ۸۵ میلیون دلاری اخیر این شرکت مراجعه کنید.)

۴. استفاده از قابلیت ویدئوکال در گوشی‌ها، که این احتمال وجود دارد در زمان تماس مجدد شماره‌ی سیم کارت اگر با اسمی ذخیره نشده باشد با فونت ریز در بالای تصویر نمایش داده شود. همچنین امکان ویدئوکال به ندرت در تلویزیون استفاده می‌شود زیرا ورود تصویر یک گوشی به سیستم میکس و تدوین اتاق پخش همیشه با دردسر مواجه است.

بار نخست که با اتهام به بی‌بی‌سی برای لو دادن شماره تلفن آقای دشتی مواجه شدم حدس زدم شاید بی‌بی‌سی از روش چهارم یعنی ویدئو‌کال استفاده کرده است. اما به دلایل زیر تردید کردم:

الف: چرا پیش شماره‌ی کشور (در اینجا 91+) تلفن 7060504014 نمایش داده نمی‌شود؟

 

ب: چرا این شماره در بالای صفحه و با فونت ریز قرار ندارد بلکه به صورت اینسرت با فونت عددی بی‌بی‌سی بر صفحه ظاهر شده؟ (اینسرت‌ها و کپشن‌ها متن‌هایی هستند که یک اپراتور آنها را برای نمایش روی صفحه‌ی اصلی تایپ کرده است و با فرمان کارگردان روی  تصویر اصلی   Overlay  می‌شوند)

ج: چرا تصویر سیاه حاوی شماره تلفن بدون پارازیت و به صورت کات و سوییچ ظاهر می‌شود. گویی به فرمان کارگردان تلویزیونی این تصویر به تصویر اصلی مصاحبه کات شده است. اگر کانکشن و ارتباط دچار مشکل شده باشد، تصویر ثابت می‌ماند نه اینکه به تصویر دیگری حاوی شماره تلفن سوییچ شود.

د: چرا این شماره تلفن به مدت ۸ ثانیه با فونت درشت روی پخش اصلی باقی می‌ماند. برای سوییچرها و کارگردان‌های تلویزیونی ۸ ثانیه زمان بسیار طولانی‌ای برای فشار دادن یک دکمه است. چرا کارگردان ترجیح داده این مدت طولانی را روی این تصویر بماند و سریع روی صورت مجری و یا استدیو سوییچ نکرده است؟

مشغول همین تردید‌ها بودم که بی‌بی‌سی در یک توییت با توضیحات خانم فرناز قاضی‌زاده در یک ویدئو کلا نزدیک‌ترین احتمال خطا را از میان برد و ادعا کرد مصاحبه با آقای دشتی از طریق زوم انجام شده است! و شماره‌ی مذکور آي دی نرم‌افزار زوم او بوده است! 

 


 

 لذا با تحقیقات بیشتر که در ادامه می‌آید احتمال خطای سهوی به کلی حذف می‌شود و به نظر می‌رسد ما با یک دسیسه‌ی عمدی از سوی بی‌بی سی مواجه هستیم.

با این حساب به سراغ رد ادعای بی‌بی‌سی می‌روم که اساسا شماره‌ی 7060504014 یک شماره تلفن نیست بلکه آیدی زوم است. اما زوم از شماره به عنوان نام کاربری استفاده نمی‌کند و با یک ای‌میل و اسم کاربری فعال می‌شود! 


با یک جستجوی ساده متوجه می‌شوم که این شماره تلفن با پیش شماره‌ي ۹۱ متعلق به یک شرکت هندی به نام Bharti Airtel Ltd. (AIRTEL) است که خدمات اینترنتی و تماس های خود را در کشور افغانستان هم ارائه می‌دهد. حتی با کمی جستجو در وب‌سایت این شرکت تلفنی می‌توان فهمید که شماره‌ي مذکور آخرین بار چه زمانی و با چه خدماتی و به چه قیمتی شارژ شده است. 

 

مختصات جغرافیایی شماره تلفن مذکور



 
دسترسی تلفن مذکور در کشور افغانستان

سعی می‌کنم خوشبین باشم؛ شاید شماره‌ای که بی‌بی‌سی ادعا می‌کند یک آیدی اتفاقی زوم است به صورت تصادفی در دنیای واقعی هم وجود دارد و شماره‌ی یک تلفن قابل دسترس در محدوده‌ی افغانستان است! در همین فکرها هستم که یکی از دوستان آقای دشتی مشخصات آخرین تماس‌های خود را با او در قالب یک ویدئو منتشر می‌کند، همان‌گونه که در فیلم زیر دیده می‌شود با اینکه روی شماره تلفن خط کشیده شده اما عدد ۷ ابتدایی و عدد ۴ انتهایی با شماره تلفن آقای دشتی که در بی‌بی سی برای میلیون‌ها نفر لو رفت مشخص است:

 


حال به این نتیجه‌ی دردناک و غیرقابل‌باور می‌رسیم که بی‌بی‌سی فارسی شماره‌ی آقای دشتی را در شرایط جنگی که جان‌اش در خطر است برای میلیون‌ها نفر در برنامه‌اش به نمایش گذاشته است و حتی در برنامه‌های بازپخش و بارگزاری روی یوتوب آن را حذف نکرده است، بعد برای دفاع از رویکرد غیرقابل توجیه‌اش دست به دامن اطلاعات غلط و دروغ‌پردازی در مورد لو رفتن تلفن شده است و ادعا کرده است شماره‌ی مذکور یک آیدی زوم است.

حال مشخص شده است که به قطع، آقای دشتی با لو رفتن مختصات جغرافیایی‌اش توسط پهپادهای پاکستان مورد هدف قرار گرفته و کشته شده است. این روزها هر کسی می‌تواند با چند نرم‌افزار ساده مختصات جغرافیایی و لحظه‌ای هر شماره تلفنی را بدست بیاورد چه برسد به اطلاعات و متخصصان جنگ سایبری ارتش پاکستان. 
توییت بنجامین هال در مورد مشارکت ارتش پاکستان، با ۲۷ هلیکوپتر و پهپاد، در حمله به پنجشیر

بر اساس آنچه گفته شد؛ به نظر می‌رسد بی‌بی‌سی فارسی در قتل فهیم دشتی به صورت غیر مستقیم سهیم است. این یک رسوایی و فاجعه‌ای برای رسانه‌ای است که متعلق به دولت انگلستان است. لذا برای روشن شدن ابعاد کامل این ماجرا از همه‌ی نهادهای حقوق بشری، شخصیت‌ها، دوستان و خانواده‌ی آقای دشتی، خبرنگاران مستقل، نمایندگان مجلس انگلستان، بازرسی بی‌بی‌سی و ... درخواست می‌شود یک کمیته‌ي حقیقت‌یاب و تیم تحقیقاتی مستقل تشکیل دهند. امید که این تحقیقات مستقل به همت فعالین ایرانی و افغانستانی در آینده‌ی نزدیک انجام پذیرد و اگر در این جریانات به صورت مستقیم و غیرمستقیم متهمانی در رسانه‌ی بی‌بی‌سی فارسی وجود دارند به جایگاه عدالت سپرده شوند.

خشایار مصطفوی

به تاریخ شهریور ۱۴۰۰

هامبورگ  

پانوشت ۱: 

 براساس گفتگوی مستقیم من با نزدیکان جبهه‌ی مقاومت ملی افغانستان در روز شنبه یازده سپتامبر، بعد از انتشار شماره‌ی تلفن فهیم دشتی توسط بی‌بی‌سی فارسی در برنامه‌ی زنده، بی‌بی‌سی در چند نوبت با خواهر و خانواده‌ی فهیم دشتی تماس گرفته و خواستار ضبط ویدئوی تکذیبه توسط آنان شده که البته از سوی بستگان ایشان رد شده است.

پانوشت ۲:

بعد از نگارش این نوشتار با چند استدلال مخالف در رد نظریه‌ی مطرح شده در مقاله‌ام مواجه شدم که به نظرم جای بحث و گفتگو دارند: 

 

۱.   استدلال آقای حسن باستانی که به صورت مستقیم با بی‌بی‌سی فارسی در ارتباط کاری هستند:


آقای باستانی با استناد به مقاله‌ای در وبسایت امتداد نو ( احتمالا یک وبسایت وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی) و مطلبی که نام نویسنده‌اش مشخص نیست. در نوشته‌ای در کانال تلگرام‌شان مدعی شده‌اند که مختصات تلفن آقای فهیم دشتی توسط نزدیکان‌اش لو رفته است و هیچ اشاره‌ای به نمایش شماره تلفن ایشان در برنامه‌ی صفحه‌ي دو بی‌بی‌سی نمی‌کنند که، به نظر می‌رسد قصد پنهان کردن اتفاق اولیه یعنی خطای بی‌بی‌سی در نمایش شماره تلفن را دارند. در اعتبارسنجی خبر بی‌نام و نشان وبسایت امتداد نو همین بس که تاریخ نخستین انتشار این وبسایت یعنی زمان تولد این سایت حذف شده است و اصلا مشخص نیست چه اعتباری به عنوان یک وبسایت خبری دارد. در جستجو در این وبسایت مشخص می‌شود که نام مدیر مسئول و سردبیر این سایت، آدرس و وابستگی سازمانی و یا حتی مشخصات تماس با آن غیر مشخص است و یا مخدوش شده است. گویی یک آدم ناشناس نزدیک به حکومت ایران اخباری نزدیک به صدا و سیما منتشر می‌کند. لذا هیچ اعتباری برای اخبار مهم این‌چنینی، نمی‌توان قائل شد و جای سوال دارد که آقای باستانی که یکی از مدعیان روزنامه‌نگاری حرفه‌ای هستند چرا و چگونه به مطلب این وبسایت و خبری که با هر رویکردی مشخصات یک خبر جعلی یا Fake news را دارد، استناد کرده‌اند؟


 

۲.   دومین استدلال که در این بحث بسیار هم رایج بوده است، طرح این سوال است که اگر بی‌بی‌سی فارسی قصد مشارکت در قتل فهیم دشتی را داشته چرا اساسا باید شماره‌ تلفن او را اینگونه آشکار برای میلیون‌ها نفر به نمایش بگذارد درصورتی که می‌تواند بدون دردسر خودش آن‌را برای نهادهای امنیتی ارسال کند:

در رد این استدلال چند دلیل می‌توان ذکر کرد: نخست اینکه اگر این اتفاق یک کار امنیتی مخفیانه و رسمی میان بی‌بی‌سی و یا احیانا ام آی سیکس و اطلاعات ارتش پاکستان باشد. بالاخره در جایی در پرونده‌های اطلاعاتی ثبت می‌شود و شاید بیست یا سی سال دیگر در چهارچوب نشر اطلاعات امنیتی منتشر شود و آن موقع هم می‌تواند گریبان‌گیر رسانه‌ای مانند بی‌بی سی و مدعیان احتمالی شود. اما با پخش زنده و پنهان کردن شماره‌ی تماس در جلوی چشم میلیون‌ها نفر می‌توان همه چیز را در نهایت به یک اشتباه غیرعمدی و سهوی مربوط دانست. و آنگونه که تاکنون دیدیم دیوار حاشا بلند است و تا اینجای کار بی‌بی‌سی کلا اتهام نشر شماره‌ی تلفن را رد کرده است و حتی آن را یک خطای سهوی به شمار نیاورده است.


هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر