هالیوود و پا گذاشتن بر زمین گرم واقعیت

 

 

 سال 1998 همزمان، استدیوی والت دیزنی فیلمی آخرالزمانی به نام Armageddon و کمپانی پارامونت فیلم Deep Impact را در مورد برخورد یک شهاب‌‌سنگ به زمین ساختند؛ برخوردی که بقا روی زمین را نابود می‌کرد. فیلم

Don't Look Up

محصول سال 2021 نت‌فلیکس هم دقیقا همین طرح را اما با مضمونی کاملا متفاوت دنبال می‌کند. اگر آرماگادون و یا برخورد عمیق روایتی حماسی از قهرمانانی بودند که با از خود گذشتگی در نهایت بشریت را نجات می‌دهند و با وصال و بوسه‌ی عشاق و یا ایستادگی بشر داستان را به پایان می‌بردند. فیلم به بالا نگاه نکن روایتی طنزآمیز از شکست مهلک و درنهایت نابودی بشریت در برابر چنین تهدیدی است.

به نظرم مقایسه‌ی این سه فیلم می‌تواند راهگشای ایده‌ی  تغییر رویکرد  کلان در داستان‌گویی هالیوود و به طبع آن در سینما باشد. مفاهیمی چون وطن‌پرستی؛ قهرمانان‌ یگانه؛ پایان‌های خوش؛‌ حتی سرانجام نهایی و وصول به ایده‌ی  رویای آمریکایی که از دهه‌ی سی میلادی تا همین اواخر بخش اعظم تولیدات سینمایی را در برمی‌گرفت. به هجو؛ کنایه و انتقاد از سطحی و احمقانه‌ بودن دنیای معاصر تبدیل شده‌اند. فیلم به بالا نگاه نکن بیشتر از آنکه بخواهد به قدرت سری ناسا و کانسپت شکست‌ناپذیری آمریکا بپردازد به پساحقیقت؛ واژگونه شدن واقعیت و فراگیری حماقت در عصر ما می‌پردازد. این درون‌مایه‌ها که در فیلم پرداختی کمدی دارند و در عین حال ترسناک به نظر می‌رسند، بارها در سینمای مستقل تکرار شده‌اند اما به‌نظرم فیلم به بالا نگاه نکن از این لحاظ قابل توجه است که با توجه به نظام تولید، تهیه و ستارگان بی‌شمار‌اش دقیقا از بطن سینمای هالیوود متولد شده است؛ سینمایی که به نظر می‌رسد به تدریج از ابرها و دنیای رویافروش پایین می‌آید و پا بر زمین گرم واقعیت می‌گذارد، در نهایت از فرمول‌های جواب‌ داده‌ی داستان‌گویی خویش عدول می‌کند و با نگاهی هجوآمیز دنیایی تلخ‌ اما حقیقی‌ را به نمایش می‌گذارد.

 

 

خشایار مصطفوی

هامبورگ

 دی 1400

پانوشت: 

- در دو فیلم آرماگادون و برخورد عمیق، تصویر نابود شدن نیویورک و فروریختن برج‌های دوقلوی تجارت جهانی، دو سال قبل از حادثه‌ي یازده سپتامبر  بسیار ترسناک  نشان داده می‌شوند؛ بسیاری از طرفداران نظریه‌ی توطئه معتقدند این دو فیلم اذهان تماشاگران را برای دیدن آشوب و خرابی واقعی در نیویورک آماده کرده‌اند.  

- برخورد فاجعه‌بار شهاب‌سنگ به سیاره‌ي زمین شاید نخستین بار در قرن نوزدهم در یکی از داستان‌های کوتاه ادگارآلن پو مطرح شد. سال‌ها گذشت و این طرح به یکی از سوژه‌های مورد علاقه‌ی هالیوود تبدیل شد. فیلم‌های زیر با همین طرح ساخته شده‌اند. 

 

When Worlds Collide (1951)

Meteor (1979)

Escape from L.A   (1996)

Scorcher (2002)

The Core   (2003)

Earthstorm (2006)

Deadly Skies (2006)

2012 (2009)

Knowing (2009)

Meteor Apocalypse (2010)

Melancholia (2011)

Greenland (2020)